Dwudziesty pierwszy wiek to czas, w którym działania prowadzące do ochrony środowiska naturalnego są stosowane powszechnie. Jednym z nich jest składowanie odpadów. Na czym polega składowanie śmieci i jak należy je prawidłowo przeprowadzać? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań, koniecznie przeczytaj poniższy tekst. Powodzenia!
Składowanie śmieci — jaka jest podstawa prawna?
Kwestie związane z prawidłowym składowaniem śmieci oraz rodzajami składowisk odpadów zostały uregulowane m.in. w krajowych przepisach. Jednym z najważniejszych aktów prawnych w tej sprawie jest ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach.
Już w art. 1 tej regulacji możemy przeczytać, że celem niniejszej ustawy jest wskazanie, jakie działania z zakresu gospodarki śmieciami powstałymi wskutek codziennego funkcjonowania osób prywatnych i przedsiębiorstw (zagospodarowanie odpadów) mogą przełożyć się na zapewnienie ochrony środowiska naturalnego oraz zdrowia i życia ludzi.
To właśnie w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 roku określono podstawy gospodarki odpadami. Opisywany akt prawny pokazuje także, jakie działania można/należy podjąć, by móc poprawić efektywność działania w tym zakresie i zmniejszyć stopień eksploatacji środowiska naturalnego.
Zgodnie ze wspomnianą ustawą odpady składuje się takich miejscach jak:
- składowiska (więcej informacji na temat „standardowych” składowisk znajdziesz w dalszej części tekstu),
- składowiska podziemne, których funkcjonowanie jest regulowane przez ustawę z dn. 9 czerwca 2019 roku Prawo geologiczne i górnicze,
- obiekt unieszkodliwiania tzw. odpadów wydobywczych — są to rodzaje śmieci wyszczególnione w ustawie z dnia 2008 roku o odpadach wydobywczych.
Składowiska śmieci — najważniejsze informacje na ten temat
Istotnym elementem, który pozwala zniwelować negatywny wpływ odpadów na otoczenie naturalne, jest gospodarowanie odpadami. Jest ono rozumiane jako całokształt działań polegających na:
- zbieraniu,
- transportowaniu,
- przetwarzaniu,
- sortowaniu,
- magazynowaniu,
odpadów. Szczególnie ważny jest ostatni z wyżej wymienionych elementów, czyli magazynowanie (składowanie) śmieci.
Legalne składowisko odpadów jest miejscem deponowania śmieci, które zostało przygotowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Czasem w tego typu miejscach, które z reguły prowadzi jednostka samorządu terytorialnego, wykonuje się również odzysk surowców wtórnych.
Z uwagi na specyficzną rolę tego miejsca składowisko odpadów musi być miejscem o dużej powierzchni, a jednocześnie szczelnym — konieczne jest, by wyziewy ze znajdujących się tam śmieci nie trafiały na obszar zamieszkany przez ludzi.
Zasadniczo, miejsca składowania śmieci dzieli się na trzy główne kategorie. Są one następujące:
- składowiska odpadów obojętnych,
- składowiska odpadów niebezpiecznych,
- składowiska odpadów innych niż obojętne i niebezpieczne.
Należy przy tym pamiętać, że powyższy podział obowiązuje nie tylko w przypadku Polski, ale także na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej.
Jakie rodzaje śmieci zbiera się i przetwarza w każdym z wyżej wymienionych miejsc?
Składowiska odpadów obojętnych
Składowiska odpadów naturalnych to specjalnie przeznaczone do tego celu miejsca, w których zbiera się i przetwarza takie rodzaje odpadów powstałych w toku codziennej działalności osób prywatnych i firm jak między innymi elementy wykonane z ceramiki, cegieł, betonu, szkła, kamieni itp. (taki stan rzeczy oznacza, że znajdą się tu przede wszystkim stare, zużyte lub zniszczone materiały wykorzystywane w branży remontowo-budowlanej). Składowisko odpadów obojętnych to także miejsce, do którego trafiają na przykład gleby.
Składowiska odpadów niebezpiecznych
Coraz ważniejszą rolę, jeśli chodzi o środowisko naturalne, odgrywają również składowiska odpadów niebezpiecznych. Do tego miejsca trafiają takie odpady jak między innymi:
- sprzęt elektroniczny,
- środki konserwująco-czyszczące (w tym w szczególności smary wykorzystywane w przemyśle),
- materiały budowlane oraz hydroizolacyjne (azbest, papa to jedynie niektóre z nich),
- urządzenia (w tym także przedmioty codziennego użytku), które mają w swoim składzie takie pierwiastki chemiczne jak na przykład rtęć czy selen,
- urządzenia ładujące, baterie, akumulatory itp.
Jeśli chodzi o tego typu składowiska śmieci, to wyjątkowo ważne jest umieszczenie obiektu w lokalizacji oddalonej od miejsc zamieszkania. Taki stan rzeczy wynika z kilku przyczyn. Po pierwsze, umieszcza się w nim odpady ulegające biodegradacji dopiero po dłuższym czasie. Po drugie, część z nich — w tym w szczególności takie odpady niebezpieczne jak na przykład papa, azbest czy rtęć — ma groźny wpływ na zdrowie i życie ludzi. W związku z tym należy podjąć wszelkie możliwe działania, by tego typu produkty nie dostały się do miejsc wykorzystywanych przez ludzi.
Składowiska odpadów innych niż obojętne i niebezpieczne
W tego typu miejscach składowane są między innymi odpady komunalne oraz wszystkie rodzaje śmieci, które z powodu swoich właściwości fizycznych oraz chemicznych nie kwalifikują się do składowisk materiałów obojętnych i niebezpiecznych.
Stosowanie się do przeznaczenia poszczególnych rodzajów składowisk jest absolutnie konieczne, ponieważ nieprzestrzeganie zasad to zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska naturalnego. Przykładowo, mieszanie odpadów „zwykłych” oraz łatwopalnych to podwyższone ryzyko wybuchu pożaru.
Jakich odpadów w Polsce nie wolno składować na składowiskach odpadów?
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, na znajdujących się w Polsce składowiskach odpadów nie powinno się przetwarzać takich rodzajów śmieci jak między innymi:
- odpady medyczne i weterynaryjne (opatrunki itp.),
- opony (zarówno samochodowe, jak i rowerowe), jeśli ich średnica zewnętrzna 1400 mm,
- materiały i substancje o właściwościach wybuchowych, łatwopalnych, utleniających, żrących itp.,
- substancje, które występują w postaci ciekłej. Jeśli woda stanowi więcej niż 95% masy całkowitej takiej substancji, odpad ten nie powinien znaleźć się na składowisku odpadów. Wyjątkiem od tej zasady są szlamy.
Jakie obowiązki ma podmiot zajmujący się składowiskiem odpadów?
Aby możliwe było uniknięcie negatywnych konsekwencji związanych ze składowaniem śmieci, podmiot zajmujący się składowaniem odpadów musi stosować się do szeregu obowiązków. Przykładowe z nich zostały określone w art. 119 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku:
- weryfikacja danych znajdujących się w karcie przekazania odpadów z danymi rzeczywistymi,
- obliczenie masy przyjmowanego towaru,
- sprawdzenie pojemników itp. w przypadku odpadów rtęciowych.
Z kolei zgodnie z zapisami zawartymi w art. 120 tej samej ustawy podmiot zarządzający składowiskiem odpadów może odmówić przyjęcia ładunku, jeśli np. dane zawarte w karcie przekazania nie pokrywają się ze stanem faktycznym.
Ponadto śmieci powinny być składowane w sposób selektywny, tzn. tak, aby poszczególne rodzaje odpadów nie oddziaływały na siebie, przyczyniając się do powstania zagrożenia (art. 121 ustawy).
Składowanie odpadów to nie to samo co ich magazynowanie i zbieranie!
Często popełnianym błędem jest traktowanie — w przypadku odpadów — pojęć „składowanie”, „magazynowanie” oraz „zbieranie” jako terminów odnoszących się do tych samych czynności. Na czym polega różnica?
Wbrew pozorom, odpowiedź na to pytanie jest całkiem prosta. Przede wszystkim, poszczególne terminy różnią się między sobą z punktu widzenia czasu trwania. Składowanie odnosi się do czynności prowadzonej w dłuższej perspektywie czasowej. Tymczasem magazynowanie ma charakter tymczasowy i odnosi się raczej do czynności o charakterze przejściowym.
Kolejnym pojęciem jest również zbieranie, które polega na gromadzeniu odpadów w celu ich przetransportowaniu do miejsc, w których będą one podlegać właściwym procesom przetwórczym.
Z powyższych rozważań wynika, że składowanie jest czynnością najbardziej zaawansowaną, podczas gdy zbieranie i magazynowanie odnosi się do pojedynczych etapów całego procesu gospodarowania odpadami.